Waarheid in tijden van internet (1/15): paus en ongelovige op zelfde niveau


Een tijd geleden gaf ik een voordracht aan de theologiefaculteit van de KULeuven over “Waarheid in het digitale tijdperk”. Enkele uittreksels. (1/15)

1. Horizontale communicatiestructuur (Zes dynamieken van de internetomgeving)

In het wereldwijde web staat ieder op gelijk niveau. Digitale communicatie is horizontaal.  Ieder kan publiceren, reageren en delen. Velen doen dit ook. Internet staat wars van hiërarchie. Het verdraagt geen censuur.

  Zo ben ik, bijvoorbeeld, beheerder van de Facebook-pagina van de Video van de Paus, deel van het officiële Vaticaanse communicatienetwerk. De enige voorwaarde om beheerder te worden was dat ik nooit een commentaar zou verwijderen. Onheuse commentaren dienen gecorrigeerd te worden door andere surfers, middels door hen zelf toegevoegde commentaren. Niet door de verantwoordelijken.Voordeel is dat de surfer zich zo een beeld kan vormen van hoe de content wordt ontvangen door zijn medesurfers en zelf zijn steentje kan bijdragen. Problematisch is dat de reacties vaak een vertekend beeld geven daar zij facto gemonopoliseerd worden door een kleine groep veelschrijvers.

Hierbij sluit aan het feit dat de surfer verlangt betrokken te worden in het digitale communicatiegebeuren. Op zijn minst, om daar de mogelijkheid toe te hebben. De content dient op zo’n wijze aangeboden te worden dat zij niet pretendeert de uit de hemel neergedaalde definitieve waarheid te zijn. Spreken vanuit een (vermeende) machtspositie of definitieve uitspraken zijn problematisch in de digitale omgeving.

Waar vroeger de publieke opinie voornamelijk gevormd werd door professionals verbonden aan structuren met een duidelijke identiteit, gebeurt dit nu door jan en alleman. Vaak met kwalijke gevolgen voor de kwaliteit. Tegelijk is er een steeds toenemende professionele productie van content die bewust manipulatief of vervalsend is, al dan niet anoniem of met schuilnamen.

Dit oneindig brede aanbod aan informatie van divers allooi verklaart dat we inzake feitelijkheid in een heel paradoxale situatie terecht gekomen zijn.  De truth zegeviert en tegelijk zijn we in het post truth tijdperk beland. 

ð Veel vluchtelingen die van waar ook ter wereld in een ander land aankomen, zijn perfect geïnformeerd over de meest diverse aspecten van dat land. De alerte, digitaal actieve gelovige in le Lage Landen kan beter geïnformeerd zijn over de Vaticaanse actualiteit dan zijn bisschop.

ð Tegelijk lijkt in de publieke opinie en zelfs bij beleidmakers de historische feitelijkheid op zijn zachtst gezegd aan belang te hebben ingeboet. In het brexitdebat hebben we Britse toppolitici horen zeggen dat ze lak hadden aan de cijfers. In de eerste persconferentie na de inauguratie van Donald Trump introduceerde Sean Spicer, de toenmalige perssecretaris van het Witte Huis, het merkwaardige begrip alternative facts. Zo kwalificeerde hij de door hem genoemde aanwezigheidscijfers bij die inhuldiging. Bij klassiek gevormde journalisten heet dit gewoon leugens.

Het illustreert dat waarheid in het digitale tijdperk meer een intersubjectief gebeuren, een dynamisch gegeven is geworden, eerder dan een objectief, definitief en vaststaand gegeven.

Reacties

Meest gelezen

Ignatius van Loyola legt uit hoe je, met een té drukke agenda, toch je rust kan bewaren

Homo-zegen: heeft paus Franciscus zich vergist? Enkele bedenkingen van Nikolaas Sintobin sj

Hoe paus Franciscus reageert op zijn eigen, spontane woede - Homilie van Nikolaas Sintobin sj voor de derde zondag van de 40-dagentijd

Rik Torfs over jezuïetenhumor: het verschil tussen Kardinaal Müller en Nikolaas Sintobin sj

Over geluk dat niemand je kan afpakken - Het getuigenis van Etty Hillesum

Wat doet de Paus daar toch met die opgestoken vinger? - Heerlijke videobeelden

Het verschil tussen geestelijke vreugde en het “je lekker voelen”

Hoe handelen als je slecht nieuws krijgt: het voorbeeld van Ignatius van Loyola - Ignatiaans leiderschap (7/10)